Φιλελεύθερες ασκήσεις επί χάρτου, θεωρίες που έχουν εφαρμοσθεί έξω και ποτέ δεν τις έχουμε δει στη χώρα μας, όνειρα για μια αγορά, στην οποία ο καθένας μπορεί να επενδύει, να επιχειρεί, να ρισκάρει - και που θα ανοίξει θέσεις εργασίας ανταγωνιστικές, που θα συναντά τις παγκόσμιες ανάγκες, αλλά με αξιοποίηση των συγκριτικών μας πλεονεκτημάτων, με ανάπτυξη και όχι μιζέρια, με ένα κράτος μικρό και χρήσιμο. Ως τώρα τα συζητούσαμε στα πηγαδάκια, ζηλεύαμε όταν τα διαβάζαμε σε βιβλία, ανελυμένα, ή τα βλέπαμε έξω να εφαρμόζονται. Μόνιμη επωδός ότι «στην Ελλάδα αυτά δεν γίνονται».
Κι όμως, ποιος θα φανταζόταν πριν από λίγα χρόνια, να μην πω λίγους μήνες, ότι ένας κομματικός σχηματισμός που προβάλλει αντισυστημικές, στην πραγματικότητα, θέσεις, που λέει ευθέως ότι θα θίξει συμφέροντα και τρόπους λειτουργίας της κρατικής μηχανής που βολεύουν τεράστιο αριθμό ανθρώπων, θα βρισκόταν τόσο κοντά στην κοινοβουλευτική του εκπροσώπηση. Σε μία συγκυρία, μάλιστα, κατά την οποία η είσοδος του σχηματισμού αυτού στη Βουλή πιθανότατα θα σημάνει και συμμετοχή του στην κυβέρνηση, δηλαδή πρακτική ευκαιρία όλα τα παραπάνω να εφαρμοσθούν έστω και σε μέρος του δημόσιου τομέα.
Η είσοδος της Δράσης και της Φιλελεύθερης Συμμαχίας στη Βουλή εξαρτάται αυτή τη στιγμή από ένα μόνο παράγοντα: από τη δική μας πεποίθηση ότι θα τα καταφέρουμε να μπούμε στη Βουλή. Συμπληρωματικά, από την αποφασιστικότητά μας να ψηφίσουμε με βάση την πραγματική μας προτίμηση και όχι με τακτικούς (ή μάλλον τακτικιστικούς) υπολογισμούς.
Σκεφθείτε λίγο αντίστροφα: έστω ότι ένα σημαντικό μέρος του εκλογικού σώματος εδραιώνεται η πεποίθηση ότι καλύτερα να δώσουν την ψήφο τους στη δεύτερη ή την τρίτη επιλογή τους, προκειμένου να διασφαλίσουν την κοινοβουλευτική είσοδο ή ενίσχυση της επιλογής αυτής. Τι κερδίζει; Πόσο θα γίνει καλύτερη η πολιτική ζωή; Ενώ εάν ρισκάρει (μολονότι το κλίμα ακόμη και τώρα είναι ιδιαιτέρως θετικό με σημαντική δυναμική για το συνασπισμό Δράση - Φιλελεύθερη Συμμαχία, οπότε δεν μιλάμε και για τόσο πολύ ρίσκο) το όφελος θα είναι τεράστιο. Θα υπάρχει μία συμπαγής δύναμη μεταρρύθμισης, πιθανότατα με κυβερνητική συμμετοχή. Είναι ένα όφελος, στο οποίο πρέπει να πιστέψουμε - για πρώτη φορά δεν είναι όνειρο, είναι εντελώς ρεαλιστική προοπτική.
ΥΓ. Ο Barack Obama ξεκίνησε την υποψηφιότητά του χωρίς να θεωρείται ότι έχει σοβαρές προοπτικές ούτε καν να πάρει το χρίσμα του υποψηφίου Προέδρου από το ίδιο του το κόμμα. Υιοθέτησε ως σύνθημα, όμως, το Yes, we can! Πίστεψε ο ίδιος σ' αυτό, πίστεψαν οι συνεργάτες του, πίστεψαν οι ψηφοφόροι του. Στο τέλος πίστεψε και η χώρα του σ' αυτό. Όποιες αντιρρήσεις και να έχουμε για την πολιτική που εφαρμόζει στις ΗΠΑ, δεν μπορούμε να μη θαυμάσουμε το πνεύμα που επικράτησε στην προεκλογική του εκστρατεία, την ελπίδα, την αυτοπεποίθηση. Δείτε πώς το εκφράζει ο ίδιος ο υποψήφιος (και μάλιστα αμέσως μετά από ήττα στις προκριματικές εκλογές του New Hampshire):
Δείτε μετά το 8ο λεπτό και, κυρίως, μετά το 10ο λεπτό.
Το Yes, we can! αποδόθηκε στα λατινικά με τη φράση Vero possumus (= αλήθεια, μπορούμε!). Και πράγματι, μπορούμε. Μπορούμε να τα καταφέρουμε. Μπορούμε να μπούμε στη Βουλή. Μπορούμε να αναλάβουμε ευθύνες στην κυβέρνηση. Μπορούμε να αλλάξουμε τη χώρα. Μπορούμε να κάνουμε τη ζωή όλων καλύτερη! Αρκεί να το πιστέψουμε! Vero possumus!
Στη συνέντευξη του κου. Μάνου στον Alpha, που ολοκληρώθηκε πριν από λίγο, ο κ. Δήμος Βερρύκιος τον ρώτησε, σχετικά με την πρόταση για τη βασική εθνική σύνταξη, εάν είναι κομμουνιστής, εάν το σύστημα είναι σοβιετικό και, όταν ο κος. Μάνος του επεσήμανε τα δημοσιονομικά ωφέλη, εάν επιστρέψαμε στην εποχή του Μπρέζνιεφ. Παρέλκει, βέβαια, να χρωματίσουμε ιδεολογικά αυτή την πρόταση, ωστόσο θα είχε ενδιαφέρον να επισημάνουμε ότι στην πραγματικότητα είναι πολύ φιλελεύθερη. Διαβάστε παρακάτω μόνο αν έχετε όρεξη για θεωρητικού χαρακτήρα περισσότερο αναζητήσεις, για την ουσία της πρότασης τα έχουμε ήδη πει αρκετές φορές (και δεν επανεξετάζουμε τα δημοσιονομικά της αποτελέσματα).
Ποια είναι η βασική της φιλοσοφία και ποια είναι η ένταξή της στα διάφορα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης; Η κοινωνική ασφάλιση (εν προκειμένω αναφερόμαστε στο συνταξιοδοτικό σύστημα) μπορεί να αποβλέπει είτε στην αναπλήρωση του εισοδήματος ενός εργαζομένου όταν, λόγω ηλικίας, δεν μπορεί να εργάζεται πλέον, είτε στην απόδοση κάποιων αποταμιευμένων εισφορών με παραπλήσιο χαρακτήρα είτε, τέλος, στη διασφάλιση (με κρατική εγγύηση) ενός ελάχιστου επιπέδου διαβίωσης. Πολλά ασφαλιστικά συστήματα στη Δυτική Ευρώπη επιτελούν και τους τρεις σκοπούς ταυτοχρόνως - μιλάμε, βέβαια, για τους τρεις πυλώνες της κοινωνικής ασφάλισης. Ο ένας, η βασική εθνική σύνταξη (που αντιστοιχεί με το εγγυημένο ελάχιστο εισόδημα), είναι μία πρόταση που έχει υποστηριχθεί πάρα πολύ και από σημαντικούς φιλελεύθερους στοχαστές (κυρίως της Σχολής του Chicago) - η έννοιά του είναι ότι το κράτος αναλαμβάνει να "συγκεντρώσει" την προνοιακή του προσφορά σε ένα συγκεκριμένο επίδομα, το οποίο ο δικαιούχος μπορεί να ξοδέψει κατά το δοκούν. Αυτός ο πυλώνας μπορεί να είναι αποκλειστικά κρατικός και ενσωματώνει τον καθαρά προνοιακό χαρακτήρα - παρέχεται σε όσους, λόγω ηλικίας, κατά τεκμήριο δεν μπορούν να εργασθούν προς βιοπορισμό και παρέχεται χωρίς καμμία προϋπόθεση.
Οι άλλοι δύο πυλώνες δεν είναι καθόλου απαραίτητο να παρέχονται από το κράτος. Κατά κανόνα η βασική αναπλήρωση εισοδήματος παρέχεται από ομοιοεπαγγελματικά ταμεία ή από άλλα ταμεία, στα οποία η συμμετοχή των πολιτών είναι προαιρετική. Τα ταμεία αυτά χρηματοδοτούνται από εθελοντικές εισφορές, καθορισμένες, και λειτουργούν σύμφωνα με το κεφαλαιοποιητικό σύστημα. Στην Ελλάδα λειτουργούν σήμερα οκτώ ταμεία επαγγελματικής ασφάλισης, ιδιώνυμα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, με πολύ έντονη κρατική εποπτεία (προς σκοπό διασφαλίσεως των αποθεματικών τους). Πρέπει να σημειώσουμε ότι τέτοιο χαρακτήρα είχαν πολλά επικουρικά ταμεία, τα οποία σε μεταγενέστερο στάδιο κρατικοποιήθηκαν με τις γνωστές, σήμερα, επιπτώσεις στην κεφαλαιακή τους επάρκεια και στη δυνατότητά τους να συνεχίσουν να λειτουργούν καταβάλλοντας τις συντάξεις που οφείλουν. Ο τρίτος πυλώνας, που επίσης λειτουργεί σήμερα στην Ελλάδα, είναι η καθαρά ιδιωτική ασφάλιση. Ο επενδυτικός χαρακτήρας αυτής της ασφάλισης είναι περισσότερο έντονος, η κρατική εποπτεία πιο χαλαρή. Αλλά και σ' αυτόν τον πυλώνα η συμμετοχή είναι προαιρετική.
Με την πρόταση της Δράσης και της Φιλελεύθερης Συμμαχίας γίνονται, ταυτοχρόνως, δύο πράγματα: αφ' ενός καθιερώνεται η βασική εθνική σύνταξη, δηλαδή το κράτος με τον πλέον πανηγυρικό τρόπο αναλαμβάνει τον προνοιακό του ρόλο για τους ηλικιωμένους. Αφ' ετέρου (και εδώ είναι και ο φιλελεύθερος χαρακτήρας της προτεινόμενης μεταρρύθμισης) απελευθερώνεται ο τομέας της αναπλήρωσης εισοδήματος. Δεν είναι υποχρεωτική η ασφάλιση με το σκοπό αυτό. Σήμερα οι εργαζόμενοι μπορούν, με το ισχύον νομικό πλαίσιο, να ιδρύουν ταμεία επαγγελματικής ασφάλισης και, φυσικά, είναι ελεύθεροι να επιλέγουν και την ιδιωτική ασφάλιση. Με το 17,4% των εργατικών εισφορών που απελευθερώνονται θα μπορούσαν να επενδύσουν τα χρήματά τους πολύ πιο αποδοτικά, σε σχέση με τα κρατικά ασφαλιστικά ταμεία, ώστε να έχουν πραγματική αναπλήρωση εισοδήματος και όχι συντάξεις των 400 ή 500 ευρώ (όπως έχουν, επί παραδείγματι, οι ασφαλισμένοι στον ΟΑΕΕ - τέως ΤΕΒΕ, ΤΑΕ και ΤΣΑ). Συνολικά, δηλαδή, το κράτος επεμβαίνει πολύ λιγότερο δραστικά στη ζωή όλων των εμπλεκομένων και τους επιτρέπει να αποφασίζουν οι ίδιοι για την ασφάλισή τους. Αυτό μόνο στη φαντασία του κου. Βερρύκιου θα το επέτρεπε ο Μπρέζνιεφ.
Τελικά το μεγαλύτερο έγκλημα, σε πολιτικό επίπεδο, είναι να μη λες ολόκληρη την αλήθεια. Αυτοί που κραύγαζαν ότι ο Παπανδρέου τους εξαπάτησε με το "λεφτά υπάρχουν!" (του οποίου το ακριβές νόημα είναι ακρούντως διαφορετικό από το συνήθως προσδιδόμενο, αλλά τέλος πάντων) είναι οι ίδιοι που, από την άλλη πλευρά, υπόσχονται εύκολες λύσεις, κολακεύοντας τους ψηφοφόρους αμέσως ή εμμέσως. Η κολακεία, φυσικά, είναι μέσα στο παιχνίδι και όποιος παρασύρεται από αυτήν (πιστεύοντας ότι έχει καταπληκτικό DNA, ότι τα όποια σφάλματα έχει κάνει στη ζωή του οφείλονται σε αεροψεκασμούς ή, εν πάση περιπτώσει, δεν είχε μερίδιο ευθύνης - έστω και ως ψηφοφόρος ή αδρανής πολίτης - στη σημερινή κατάντια) το πράττει ιδίω κινδύνω. Αλλά η ελλιπής πληροφόρηση, μολονότι πάλι σημαντικό μερίδιο ευθύνης πέφτει στον μη αναζητούντα περισσότερα ψηφοφόρο, ενέχει και το στοιχείο της εξαπάτησής του από τους διαφόρους πολιτικούς ταγούς.
Εδώ, ακόμη και σήμερα, πολλοί δεν έχουν πληροφορηθεί την κατάσταση της χώρας. Τι σημαίνει ότι χρωστάμε, τι σημαίνει έλλειμμα και δανεικά, τι θα σημάνει αν κλείσει ο κρουνός των δανεικών. Δεν καταλαβαίνουν ότι η οικονομία μας έγινε, τα τελευταία 30 χρόνια, εξαρτημένη - όχι συνδεδεμένη με την παγκοσμιοποιημένη οικονομία, αλλά εξαρτημένη, επειδή, για να λειτουργήσει, χρειάζεται χρήματα απ' έξω. Αυτό οφείλεται σε δύο παράγοντες - στο δημοσιονομικό έλλειμμα (το κράτος ξοδεύει περισσότερα από όσα εισπράττει) και δεύτερο, και κυριότερο, στο έλλειμα στο ισοζύγιο πληρωμών (τα χρήματα που βγαίνουν από τη χώρα είναι περισσότερα από αυτά που μπαίνουν, λόγω τουρισμού, ευρωπαϊκών προγραμμάτων, εισαγωγών, ναυτιλιακών, μεταναστευτικών ή άλλων εμβασμάτων και τα ελλείποντα αναπληρώνονται, κατά κάποιον τρόπο, από τα δανεικά). Σήμερα, δηλαδή, δεν μπορεί η οικονομία (με τη μορφή που την ξέρουμε) να παραμείνει συνδεδεμένη με τη διεθνή οικονομία χωρίς πάρα πολλά δανεικά.
Δεν έχουν πληροφορηθεί πολλοί, ακόμη, ότι ο λόγος, για τον οποίο η οικονομία μας είναι ελλειμματική, είναι το τεράστιο κράτος. Οι υποχρεώσεις που έχει αναλάβει, τα έξοδα που πραγματοποιεί, είναι τέτοια, ώστε να χρειάζεται κάλυψη από δανεικά, προκειμένου το κράτος να είναι συνεπές στις υποχρεώσεις του (και δεν είναι πάντα: χρωστά κοντά στα 7 δισεκατομμύρια ευρώ σε ιδιώτες προμηθευτές, ενώ δεν έχει επιστρέψει και ΦΠΑ σε εξαγωγείς και άλλους επιχειρηματίες). Παραπέρα, όσο περισσότερο αναξιόπιστο αποδεικνύεται το ελληνικό κράτος, τόσο πιο δύσκολο είναι να βρει πρόθυμους να το δανείσουν - και αυτός είναι ο λόγος που έκλεισαν οι αγορές για την Ελλάδα και παρέμεινε αποκλειστική λύση το μνημόνιο. Εάν δεν είχαμε ανάγκη δανεισμού ή, σε αντίθετη περίπτωση, εάν το κράτος μας είχε αποδειχθεί αξιόπιστο, δεν θα είχαμε ανάγκη το μνημόνιο.
Αλλά και κάτι άλλο δεν θα είχε γίνει: δεν θα είχαμε ζήσει αυτή την τεχνητή ευημερία που διέκρινε τις δεκαετίες του 1980, του 1990 και του 2000. Οι κυβερνώντες δεν θα είχαν αξιοποιήσει τα φορολογικά έσοδα, τα δισεκατομμύρια των ευρωπαϊκών προγραμμάτων και τα τόσα δανεικά απ' έξω για να γαντζώνονται στην εξουσία με τις πολιτικές χάρες και τα χρήματα που μοίραζαν απλόχερα στους δικούς τους. Το ΠΑΣΟΚ και η Νέα Δημοκρατία δεν θα είχαν δημιουργήσει κομματικούς στρατούς, οι οποίοι σάρωσαν το δημόσιο, σάρωσαν τις ΔΕΚΟ, σάρωσαν, στο τέλος, την κοινωνία, καταργώντας την αξιοκρατία και καθιερώνοντας την ήσσονα προσπάθεια. Και δεν θα βρίσκονταν ζάπλουτοι άνθρωποι από το πουθενά, με μοναδικό προσόν την κομματική διασύνδεση ή το λάδωμα την κατάλληλη στιγμή.
Τώρα, όμως, που μιλάμε έχουμε κάποιες υποχρεώσεις - οφείλουμε να επιστρέψουμε στους δανειστές μας τα χρήματα που μας δάνεισαν, έστω και κουτσουρεμένα κατά 100 δισεκατομμύρια ευρώ. Οφείλουμε να πληρώσουμε παλιά ομόλογα (κάτι σαν παλιά γραμμάτια) που λήγουν. Οφείλουμε να αρχίζουμε σιγά-σιγά να χτίζουμε ένα απόθεμα, ένα περίσσευμα, και από αυτό να δίνουμε στους πιστωτές μας. Είναι ζήτημα ηθικής και αξιοπρέπειας για πολλούς από εμάς. Αλλά, σε κάθε περίπτωση, είναι και ζήτημα πρακτικό: εάν παύσουμε να εξυπηρετούμε τις υποχρεώσεις μας, εάν απομονωθούμε από την υπόλοιπη παγκόσμια οικονομία, θα καταρρεύσουμε. Βασικά εισαγόμενα υλικά, καύσιμα, τεχνολογία θα μας λείψουν. Είναι απαραίτητο να βρούμε τρόπο να επιπλέουμε οικονομικά, να διατηρήσουμε έσοδα περισσότερα από τα έξοδα. Και υπάρχει και μία ακόμη αλήθεια: τα έσοδα επίσης κοντεύουν να καταρρεύσουν - μία αγορά χωρίς ανταγωνιστικότητα, με υπερφορολόγηση, με τεράστιες επιβαρύνσεις μη-μισθολογικές στο εργατικό κόστος, με συνεχώς συρρικνούμενη κατανάλωση, πόσα φορολογικά έσοδα θα μπορεί να προσφέρει; Καθημερινά η αγορά αυτή μικραίνει, κλείνουν επιχειρήσεις, μένουν εκατοντάδες χιλιάδες συμπολίτες μας άνεργοι. Πόσο μακρυά είμαστε από μία άνευ προηγουμένου κοινωνική έκρηξη; Όσο και ν' αυξήσουμε τους φορολογικούς συντελεστές, με την εντελώς ορατή, πλέον, μείωση της φορολογικής βάσης, τα έσοδα του κράτους δεν θα μπορέσουν να διατηρηθούν ούτε καν στα σημερινά επίπεδα.
Λένε ψέματα, επομένως, όσοι ισχυρίζονται ότι το κράτος μπορεί να στηρίξει την αποπληρωμή των υποχρεώσεών του βραχυπρόθεσμα σε αυξημένα φορολογικά έσοδα. Λένε ψέματα και με τον τρόπο τους όσοι αποκρύπτουν ότι τα βασικά έξοδα του Δημοσίου είναι τα έξοδα που δίνει για να αμείβει τους υπαλλήλους του, για να τους συνταξιοδοτεί και για να επιχορηγεί τα άλλα ασφαλιστικά ταμεία. Αλλά λένε ψέματα κι αυτοί που επαγγέλλονται άμεση μείωση των φορολογικών συντελεστών, χωρίς να αποκαλύπτουν πώς η βραχυπρόθεσμη μείωση των φορολογικών εσόδων συμβαδίζει με την εκπλήρωση των αντίστοιχων δανειακών υποχρεώσεων της χώρας μας. Είναι υποκριτές όσοι αναγνωρίζουν τη μεγάλη ανάγκη για μείωση των φόρων/ των εσόδων του Δημοσίου, αλλά δεν τολμούν να προβάλουν, παράλληλα, την αντίστοιχη ανάγκη για δραστική περικοπή των δαπανών του Δημοσίου. Αν μειώσουμε τους φορολογικούς συντελεστές ναι, πράγματι, προσδοκούμε μία μεσοπρόθεσμη αύξηση των φορολογικών εσόδων - αλλά μέχρι τότε, τι; Πώς θα εξυπηρετήσουμε τις δανειακές μας υποχρεώσεις, πώς θα πληρώσουμε τις μισθοδοσίες και τις συντάξεις που θα οφείλει το Δημόσιο;
Υπάρχει ένας ελέφαντας που βρίσκεται στο σαλόνι, για τον οποίον κανείς δεν θέλει να μιλήσει: είναι το τεράστιο, σπάταλο, αναποτελεσματικό κράτος. Πάμπολλες υπηρεσίες του είναι πανάκριβες. Πάμπολλες δραστηριότητές του είναι άχρηστες, αρκετές μάλιστα είναι και επιβλαβείς για την οικονομία. Απασχολούμε εκατοντάδες χιλιάδες υπαλλήλους, που δεν τους χρειαζόμαστε στην πραγματικότητα - όχι με δική τους ευθύνη: περιττός υπάλληλος δεν είναι μόνον ο υπάλληλος που δεν επιδεικνύει στοιχειώδη ζήλο, αλλά και αυτός, που το αποτέλεσμα της δουλειάς του (που μπορεί να είναι και θαυμάσιο) δεν αγγίζει τους πολίτες. Αυτούς τους ανθρώπους δεν μπορούμε να εξακολουθούμε να τους πληρώνουμε. Χρειάζεται αυτό να το πάρουμε απόφαση - η ηθική βάση της φορολογίας (για όσους την αποδέχονται) συνίσταται στο ότι τα χρήματα που εισπράττει το κράτος τελικώς διαχέονται για το κοινό καλό, η κρατική μηχανή υπάρχει για να παρέχει συγκεκριμένες υπηρεσίες προς τους πολίτες, όχι για να αυτοτροφοδοτείται. Κι έτσι απαιτείται να ελαφρύνουμε το κράτος από οποιαδήποτε παροχή είτε είναι πολυτελής (και μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτήν), είτε δεν μας προσφέρει κάτι ουσιαστικό, είτε απλώς προκαλεί βλαπτική επέμβαση στην αγορά. Είναι απαραίτητη η άμεση μείωση της φορολογίας - αλλά, ως αντιστάθμισμα, χρειάζεται και η άμεση μείωση του κράτους.
Το τελευταίο πράγμα που κρύβουν πολλοί που αναζητούν την ψήφο μας, και είναι κρίσιμο, είναι το πόσο κοντά είμαστε στην ολοκληρωτική κατάρρευση της αγοράς- που θα φέρει εκμηδενισμό των δημοσίων εσόδων, τα οποία δεν θα μπορούν να αναπληρωθούν από πουθενά. Είμαστε σε μία κατάσταση, όπου η αδράνεια οδηγεί στην καταστροφή - όχι στην επιδείνωση, αλλά στην κατάρρευση, στην πλήρη χρεωκοπία. Στη Δράση και τη Φιλελεύθερη Συμμαχία μιλάμε για απότομη περικοπή του Δημοσίου, μέχρι και 400.000 απολύσεις, αναζητούμε τον τρόπο ομαλής μετάβασης των απολυομένων υπαλλήλων στον ιδιωτικό τομέα. Μας κατηγορούν για αναλγησία - όμως η πραγματική αναλγησία, το πραγματικό έγκλημα εις βάρος του ελληνικού λαού, θα συντελεσθεί εάν τον ξεγελάσουν, αποκρύπτοντας την πραγματικότητα, και τον οδηγήσουν στην κατάρρευση, στο σημείο χωρίς επιστροφή. Και δεν θα έχει κανένα νόημα τότε κάποιοι να πουν: "Σας τα λέγαμε"!
Φαίνεται ότι το σύστημα εξακολουθεί να αντιστέκεται. Τα είπαμε και πιο πριν - ήμασταν σίγουροι ότι το σύστημα θα επιχειρήσει να μας φιμώσει εκ νέου. Η υπουργική απόφαση για την κατανομή του τηλεοπτικού χρόνου φρόντισε να κατανείμει χρόνο μόνο στα κόμματα που εκπροσωπούνται στη Βουλή (ακόμη και σε όσα, βάσει του Κανονισμού της Βουλής, δεν συγκροτούν κοινοβουλευτική ομάδα, όπως η Δημοκρατική Συμμαχία και η Κοινωνική Συμφωνία). Εμάς μας αγνόησε, σύμφωνα με την πρακτική που είχε ακολουθηθεί και στο παρελθόν, και κατά την οποία η απόφαση για τα υπόλοιπα κόμματα εκδιδόταν μετά την ανακήρυξη των συνδυασμών τους από τον Άρειο Πάγο ("Και πού ξέρετε ότι θα ανακηρυχθούν οι συνδυασμοί σας από τον Άρειο Πάγο, για να δικαιολογείται ο τηλεοπτικός χρόνος που θέλετε;" - "Για τα άλλα, τα «κοινοβουλευτικά» κόμματα, πώς το ξέρετε, δηλαδή;").
Δεν πάει να έχει ήδη αποφανθεί η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας για το θέμα αυτό, δεν πάει να έχει πει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο ότι είναι παράνομο να ορίζεται διαφορετική αφετηρία έναρξης της προεκλογικής προβολής των διαφόρων κομμάτων - το κομματικό καρτέλ εξακολουθεί το χαβά του. Εμείς τι να κάνουμε; Πάλι προσφύγαμε στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Αυτή τη φορά, όμως, για να μη βγει η απόφαση κατόπιν εορτής, ζητήσαμε το Δικαστήριο με προσωρινή διαταγή να ρυθμίσει προσωρινά το ζήτημα της προβολής μας από τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα. Ο Πρόεδρος του Δικαστηρίου κ. Παναγιώτης Πικραμμένος δέχθηκε την αίτησή μας και εξέδωσε προσωρινή διαταγή (πράγμα που είναι πάρα πολύ σπάνιο σε κανονιστικές πράξεις), με την οποία διατάσσεται η Διοίκηση να εκδώσει μέχρι αύριο (Κυριακή, 22 Απριλίου 2012) την κοινή υπουργική απόφαση που απαιτείται, για να ρυθμισθεί και ο δικός μας τηλεοπτικός χρόνος.
Η σημασία της αποφάσεως αυτής δεν μπορεί να παραγνωρισθεί: το Δικαστήριο επεμβαίνει και αναγκάζει τη Διοίκηση να ανακαλέσει τη φίμωσή μας (ανοίγοντας το δρόμο, φυσικά, και για άλλα κόμματα νεοπαγή ή μη-εκπροσωπούμενα στη Βουλή, που θα μπορούν να προβάλλονται). Το πρακτικό αποτέλεσμα θα φανεί αύριο, με την έκδοση της νέας αποφάσεως, οπότε για το θέμα αυτό τα ξαναλέμε τότε!
ΥΓ. Τη Δράση και τη Φιλελεύθερη Συμμαχία εκπροσώπησαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά τη συζήτηση της προσωρινής διαταγής ο Γιάννης Κτιστάκις, ο Αντύπας Καρίπογλου, ο Τάσος Αβραντίνης και ο γράφων.
Ίσως είμαι από τους λίγους που πιστεύουν ότι ο Άκης μπορεί να την γλιτώσει. Κατά μία σοβαρή ερμηνευτική εκδοχή, το αδίκημα για το οποίο κατηγορείται έχει παραγραφεί. Στην πραγματικότητα διώκεται για παθητική δωροδοκία - επειδή όμως πέρασαν δύο κοινοβουλευτικές σύνοδοι, χωρίς να ασκηθεί ποινική δίωξη εις βάρος του, έπρεπε να βρεθεί μία νέα κατηγορία να τον βαραίνει - και αυτή είναι η νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα («ξέπλυμα βρώμικου χρήματος»). Αρκετοί νομικοί, εξειδικευμένοι στο οικονομικό έγκλημα, θεωρούν ότι η νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα μπορεί να διωχθεί, μόνον εφ' όσον μπορεί να διωχθεί και η κύρια εγκληματική δραστηριότητα. Δεν έχω τις γνώσεις για να διαμορφώσω προσωπική γνώμη, το Συμβούλιο Εφετών στην υπόθεση Μαντέλη ακολούθησε αντίθετη γνώμη (δεχόμενο την αυτοτέλεια του αδικήματος του ξεπλύματος), πρόκειται όμως για ένα υπερασπιστικό ισχυρισμό που έχει κάποιες πιθανότητες επιτυχίας. Και οπωσδήποτε, εάν ο ισχυρισμός αυτός επικρατήσει, ο νομικός μας πολιτισμός δεν μας επιτρέπει να προσπαθήσουμε να ξεφύγουμε από την τήρηση του νόμου, εφευρίσκοντας άλλα αδικήματα, για να κλείσουμε τον κο. Τσοχατζόπουλο φυλακή και να ικανοποιηθεί το «λαϊκό αίσθημα της δικαιοσύνης».
Σε μια τέτοια, διόλου απίθανη, περίπτωση, όμως, θα πρέπει να ξέρουμε ποιοι είναι αυτοί που κατέστησαν πρακτικά αδύνατη την τιμωρία αδικημάτων που τελούν οι υπουργοί - έχουν ονοματεπώνυμο. Είναι οι βουλευτές που ψήφισαν τη σχετική τροποποίηση του Συντάγματος (άρθρο 86) και, κυρίως, οι εισηγητές της πλειοψηφίας και της μειοψηφίας, που ομονόησαν στην τροποποίηση αυτή: ο ένας, αρχηγός του ΠΑΣΟΚ και υποψήφιος πρωθυπουργός σήμερα, ο κ. Ευάγγελος Βενιζέλος, ο άλλος άλλοτε πανίσχυρος υπουργός Εσωτερικών επί κυβερνήσεων Καραμανλή, ο κ. Προκόπης Παυλόπουλος.
Χρειάζεται να κρίνουμε πάντοτε τους πολιτικούς από τις πράξεις τους και από τα αποτελέσματα των πράξεών τους. Η συνολική απαξίωση του πολιτικού συστήματος οφείλεται εν πολλοίς στην ασυλία που φρόντισε το ίδιο το σύστημα να δώσει στον εαυτό του. Αλλά, επαναλαμβάνω, η ασυλία αυτή δεν ήλθε εξ ουρανού. Συγκεκριμένοι πολιτικοί την εισηγήθηκαν, συγκεκριμένοι πολιτικοί την ψήφισαν. Ή, για να το γράψω πιο λιανά, το έδαφος για να την γλιτώσει ο Άκης τόστρωσαν ο Βαγγέλης και ο Πάκης.
Το κράτος το αντιμετωπίζουμε, αλλά και το επικαλούμαστε, πολύ πιο συχνά από ό,τι, ενδεχομένως, συνειδητοποιούμε. Το τεράστιο μέγεθός του (όχι μόνο σε αριθμό απασχολούμενου προσωπικού, αλλά και σε αρμοδιότητες) και οι ρυθμιστικές επεμβάσεις του μας επηρεάζουν πολύ περισσότερο από όσο φανταζόμαστε. Λ.χ. πόσοι γνωρίζουν ότι η διατήρηση της αγοράς των φορτηγών δημοσίας χρήσεως ως κλειστής (που γίνεται, επειδή το κράτος απένεμε μόνο σε συγκεκριμένες κατηγορίες πολιτών και κατά κύματα άδειες) ανεβάζει σημαντικά το κόστος των ελληνικών προϊόντων που μεταφέρονται μέσα στην ίδια τη χώρα; Πόσοι συνειδητοποιούν ότι το κράτος, για να μαζέψει χρήματα για τη συνταξιοδότηση των δημοσιογράφων, επιβαρύνει κατά 20% και πλέον κάθε διαφημιστική καταχώρηση («αγγελιόσημο»), με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται αναλόγως η τελική τιμή του προϊόντος; Πόσοι βλέπουν ότι αναπτύχθηκε και μεγαλούργησε στον τομέα της τεχνολογίας των τηλεπικοινωνιών συγκεκριμένη εταιρεία, η οποία επί δεκαετίες ανελάμβανε με απ' ευθείας ανάθεση τις προμήθειες του ΟΤΕ; Με αποτέλεσμα να καταστεί σχεδόν μονοπωλιακή η σχετική αγορά μέσα στη χώρα και να περιορίζονται οι επιλογές για εργασία, έρευνα, καινοτομία σε ένα τόσο δυναμικό πεδίο.
Δεν είναι μόνο η αύξηση της φορολογίας: όχι μόνο του εισοδήματος (με τις έκτακτες εισοφορές και τις εισφορές αλληλεγγύης) - όχι μόνο επί των ακινήτων (που αποκτήθηκαν με εισόδημα, το οποίο έχει ήδη φορολογηθεί όταν εκτήθη) - αλλά στην κατανάλωση. Και δεν μιλάμε μόνο για τσιγάρα ή οινοπνευματώδη, αλλά και για πολύ πιο βασικά είδη: καύσιμα, τρόφιμα, βασικά οικιακά είδη που επιβαρύνονται είτε με ΦΠΑ είτε με ειδικούς φόρους. Οι φόροι αυτοί χρειάζονται, για να ισοσκελίσουμε τον προϋπολογισμό μας και να έχουμε φέτος και πρωτογενές πλεόνασμα. Πέρα από το ερώτημα του εάν οι φόροι αυτοί έχουν εξαντλήσει τη φοροδοτική ικανότητα των Ελλήνων, έχοντας στεγνώσει την αγορά, πρέπει να απαντηθεί και το ερώτημα εάν θα μπορούσε να επιτευχθεί το πρωτογενές πλεόνασμα με μείωση των δαπανών. Η απάντηση είναι ένα σαφές ναι. Όπως σαφές είναι και το παράπλευρο πλεονέκτημα της μείωσης της γραφειοκρατίας.
Για να επιτευχθεί αυτό, απαιτείται να εξετάσουμε το κράτος και τις διάφορες υπηρεσίες του και να δούμε ποιες από αυτές τις χρειαζόμαστε και ποιες όχι. Ή, μάλλον, με δεδομένη την επείγουσα δημοσιονομική ανάγκη που έχουμε, χρειάζεται να ρωτήσουμε: χωρίς ποιες δημόσιες υπηρεσίες μπορούμε να ζήσουμε; Αν το εξετάσουμε προσεκτικά, θα βρούμε πάρα πολλές ή πολλές υπο-υπηρεσίες, από τις οποίες μπορούμε να απαλλαγούμε. Χρειαζόμαστε, επί παραδείγματι, κοινωνικό τουρισμό; Χρειάζεται να επιδοτούμε τον πρωταθλητισμό στο στίβο, για να έχουμε ως μόνο κέρδος την «εθνική υπερηφάνεια» από κάποια μετάλλια σε διεθνείς αγώνες; Έχουν δικαίωμα κάποιοι να πηγαίνουν διακοπές εξόδοις των συμπολιτών τους; Χρειαζόμαστε τρεις ή τέσσερις οργανισμούς που ασχολούνται με το κέντρο της Αθήνας (εκτός από ΥΠΕΚΑ, ΥΠΟΜΕΔΙ, Δήμο και ΕΑΧΑ, ΟΡΣΑ κ.λπ.); Ή, με άλλη σκοπιά: χρειάζεται οι Α.Ε. που διαχειρίζονται τα λιμάνια να είναι κρατικές; Τα δημόσια έργα δεν μπορούν να γίνονται στο μεγαλύτερο μέρος τους με τη μέθοδο της αυτοχρηματοδότησης (στην ουσία με σ.δ.ι.τ. - συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα); Είναι ανάγκη τα ΑΕΙ να είναι μόνο κρατικά (πιο δύσκολο ερώτημα, επειδή πρέπει να απαντηθεί σε επίπεδο αναθεωρήσεως του Συντάγματος); Εάν ιδιωτικοποιηθούν η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ θα πίνουμε χειρότερο νερό; Υπάρχει λόγος κρατικές παροχές να μην μπορούν να παρέχονται από ιδιώτες, ιδίως εάν κάτι τέτοιο είναι ανταγωνιστικό; Στην τοπική αυτοδιοίκηση όλοι ξέρουν ότι δημιουργήθηκαν ένα σωρό νομικά πρόσωπα, με μόνο σκοπό τους διορισμούς πελατών - και ποιος δεν ξεχνά την περίφημη Αγροφυλακή; Πολλά παραδείγματα θα βρει κάποιος, με πολύ μικρή έρευνα. Απλώς να θυμίσω ότι πολλά ταμπού έσπασαν - λ.χ. ιδιωτικοποιήθηκε η Ολυμπιακή - και δεν πάθαμε και κάτι, μόνο διάφοροι κρατικοδίαιτοι έχασαν τσάμπα πρόσβαση στην α' θέση. Ιδιωτικοποιήθηκε ο ΟΤΕ και όμως οι οδηγίες του είναι ακόμη στα ελληνικά και όχι στα γερμανικά. Παραχωρήθηκε στην COSCO μέρος του Λιμένος Πειραιώς προς εκμετάλλευση, η διαφορά είναι εμφανής επί τα βελτίω.
Η Δημοκρατική Συμμαχία έχει υιοθετήσει ως σύνθημα το «φταίει το κράτος, όχι εσύ - άλλαξέ το!». Θα ήταν σύνθημα, με το οποίο θα μπορούσε να ταυτισθεί κανείς, εάν θεωρούσε το κράτος ξεκομμένο από το εκλογικό σώμα, που διαμόρφωνε τους όρους για τη ρουσφετολογική λειτουργία και την υπέρογκη ανάπτυξη του κράτους. Όμως στη βασική του παραδοχή, ότι το κράτος πρέπει να αλλάξει, κανείς δεν μπορεί να διαφωνήσει. Ουσιαστική πρόταση, όμως, περιλαμβάνει όχι απλώς την αλλαγή, αλλά τη δραστική μείωση του κράτους, όχι απλώς με τη μη-αντικατάσταση των συνταξιοδοτουμένων υπαλλήλων, αλλά με την κατάργηση άχρηστων φορέων ή την ιδιωτικοποίηση φορέων που εμπλέκονται στην αγορά. Η Δράση δεν φοβάται να κάνει τέτοια πρόταση και αναλαμβάνει και το «πολιτικό κόστος» της πρότασης αυτής. Και τονίζει την ενεργητική σχέση των εκλογέων με το κράτος, καθώς και το είδος της σχέσης αυτής: πολίτες, όχι πελάτες. Φυσικά δεν παραλείπει να έχει και πρόταση για την ομαλή ένταξη στην οικονομική δραστηριότητα όσων απολέσουν τις θέσεις εργασίας τους με την κατάργηση των περιττών φορέων. Όμως τονίζει, όσο περισσότερο γίνεται, την αναγκαιότητα μείωσης του κράτους, ώστε να παύσει να απομυζά τον ιδιωτικό τομέα με τους φόρους και ώστε να αφήσει και έδαφος ανάπτυξης στην ιδιωτική πρωτοβουλία.
Η υπόθεση με το πόθεν έσχες του κ. Κούβελου, συζύγου της κας. Μπακογιάννη, φαίνεται να λαμβάνει νέα τροπή, μετά την αποστολή εισαγγελικού αιτήματος προς τη Βουλή για άρση της βουλευτικής ασυλίας της κας. Μπακογιάννη. Όσοι εκδηλώνουν χαιρέκακα την ικανοποίησή τους για την τροπή αυτή, ίσως να πρέπει να το ξανασκεφθούν.
Δεν είναι ότι η κα. Μπακογιάννη είναι αθώα - αυτό είναι κάτι, που θα κριθεί από τη Δικαιοσύνη και δεν μπορούμε να γνωρίζουμε εκ των προτέρων πώς αυτή θα αποφανθεί (μολονότι, προσωπικά, οι εξηγήσεις που είχε παράσχει δημοσίως η κα. Μπακογιάννη μου είχαν φανεί αρκούντως λογικές). Είναι ότι η χρονική συγκυρία, στην οποία επελέγη να διαβιβασθεί το αίτημα, θέτει εν αμφιβόλω το ίδιο το κύρος της δικαιοσύνης και, κυρίως, την ανεξαρτησία της.
Είναι προφανώς αρκετοί αυτοί που θα έχουν να κερδίσουν εκλογικά από μία δυσφήμηση της κας. Μπακογιάννη (θεωρητικά σ' αυτούς συμπεριλαμβάνεται και η Δράση - Φιλελεύθερη Συμμαχία). Ότι το αίτημα απεστάλη την ημέρα αμέσως μετά το κλείσιμο της Βουλής (η οποία θα μπορούσε, κατόπιν αιτήματος της ίδιας της κας. Μπακογιάννη, να άρει την ασυλία της) και κατά την έναρξη της προεκλογικής περιόδου «φωνάζει» (χωρίς, φυσικά να αποδεικνύει) ότι στην ενέργεια αυτή εμφιλοχώρησαν πολιτικές σκοπιμότητες. Θυμηθείτε και την άλλη πρόσφατη ιστορία, να ζητηθεί από τη Βουλή η διερεύνση των τυχόν ποινικών ευθυνών του κ. Παπανδρέου και του κ. Παπακωνσταντίνου, επειδή επιθυμούσαν η ΕΛΣΤΑΤ να παρουσιάσει το έλλειμμα στο πραγματικό του μέγεθος (λεπτομέρεια: στην τελευταία αυτή υπόθεση έκλεισε ο φάκελος της προκαταρκτικής εξέτασης προτού καν υποβάλει απολογητικό υπόμνημα/ εξηγήσεις ο βασικός ύποπτος, πρόεδρος της ΕΛΣΤΑΤ).
Και οι δύο υποθέσεις δημιουργούν εύλογες αμφιβολίες τόσο για την ποιότητα των δικαστικών λειτουργών, όσο και για την αμεροληψία τους. Επαναλαμβάνω, δεν μπορούμε να προκαταβάλουμε την τελική κρίση της δικαιοσύνης - ούτε και μπορώ να μιλήσω για λογαριασμό της κας. Μπακογιάννη ως προς την ουσία της υποθέσεως (ούτε θα το ήθελε και η ίδια, άλλωστε, είμαι σίγουρος πως ξέρει πολύ καλά πώς να υπερασπισθεί τον εαυτό της). Αλλά η όλη υπόθεση μας γεννά μεγάλους φόβους, για το πώς μπορεί η δικαιοσύνη να χειραγωγηθεί και να χρησιμοποιηθεί για πολιτικούς σκοπούς. Ελπίζουμε να διαψευσθούμε, μολονότι είναι γνωστή η ρήση ότι σύμπτωση επαναλαμβανόμενη παύει να αποτελεί σύμπτωση.
"Ανδρός πεσούσης, πας ανήρ ανδρεύεται", όπως λέει και ο κ. Μιχελογιαννάκης:
Όλοι έχουν γίνει, τα τελευταία δύο ή τρία χρόνια, τιμητές του κου. Τσοχατζόπουλου, ο οποίος συνελήφθη σήμερα με την κατηγορία της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα. Παρ' όλο που οι ενδείξεις για πλουτισμό που δεν μπορούσε να δικαιολογήσει η καριέρα του ήσαν εμφανείς ήδη εδώ και τουλάχιστον μία δεκαετία, το πολιτικό και κυρίως δημοσιογραφικό σύστημα απέφευγε να επισημάνει τις ενδείξεις για παράνομη κτήση περιουσιακών αγαθών από τον κο. Τσοχατζόπουλο. Και τώρα, που έχει συλληφθεί αλλά δεν έχει καταδικασθεί, όλοι ξαφνικά ανακαλύπτουν στον πρόσωπό του την απόλυτη διαφθορά, ό,τι κακό υπάρχει στο πολιτικό σύστημα.
Πολιτικοί του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας, που είχαν για σημαντικά χρονικά διαστήματα κομβικά υπουργεία, αποχώρησαν και ουδέποτε ελέγχθηκαν. Κανένας δημοσιογράφος δεν απορούσε τότε. Αλλά όταν ξέρουμε τη διασύνδεση εκδοτών - εργολάβων δημοσίων έργων, αλλά προσπαθούμε να καταπολεμήσουμε τη διαπλοκή με τους ερασιτεχνισμούς περί "βασικού μετόχου", είναι προφανές ότι και η δημοσιογραφική έρευνα θα είναι επιδερμική, στην καλύτερη περίπτωση, προσχηματική στη χειρότερη.
Είναι εύκολο σήμερα όλοι να κάνουμε ότι χαιρόμαστε με τη σύλληψη του κου. Τσοχατζόπουλου, σημασία θα έχει να επισημαίνουμε προληπτικά συμπεριφορές αντίστοιχες σήμερα.
Ένα ερώτημα, που θα μπορούσε να αποτελέσει το θέμα σεμιναρίου πολιτικής επιστήμης, στην Ελλάδα δεν μπορεί να ξεφύγει από ένα συσχετισμό με την κατάντια του πολιτικού συστήματος και, ιδίως, με την υποκρισία που περισσεύει στα δύο μεγάλα κόμματα. Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα έχουν ως βασικό έσοδο την επιχορήγησή τους από το κράτος. Η επιχορήγηση αυτή είναι ιδιαιτέρως γενναία (περίπου 10 ευρώ ανά ψήφο, όταν η αντίστοιχη αναλογία στη Γερμανία είναι 0,70 ευρώ - 70 λεπτά! - ανά ψήφο)*, αλλά ούτε κι αυτή αρκεί στα κόμματα. Τα ελληνικά πολιτικά κόμματα επιπλέον δανείζονται σημαντικά χρηματικά ποσά από πιστωτικά ιδρύματα (κυρίως την Αγροτική Τράπεζα) και χρωστούν σήμερα σε τράπεζες περίπου 250 εκατομμύρια ευρώ. Πέρα από αυτά, υπάρχουν κι άλλοι «νόμιμοι» τρόποι, με τους οποίους ενισχύονται από το κράτος (λ.χ. με διάθεση αποσπασμένων δημοσίων υπαλλήλων). Δικαιολογούν αυτά τα υπέρογκα ποσά, αναφέροντας ότι είναι απαραίτητα για την ορθή λειτουργία της δημοκρατίας και για να μην εξαρτώνται από μεγάλα συμφέροντα.
Πρόκειται για μία στάση τόσο εμφανώς υποκριτική, που απορεί κανείς πώς εξακολουθούν να τολμούν τα κόμματα να την διατηρούν. Οι υπέρογκες επιχορηγήσεις δεν έχουν γλιτώσει τα κόμματα από φακελάκια (βλ. υποθέσεις Τσουκάτου και Μαντέλη), ούτε φαίνεται να έχουν οδηγήσει σε ουσιαστική καταπολέμηση της διαφθοράς. Αντιθέτως, έχει λειτουργήσει, ώστε να δώσει σημαντικά αθέμιτα πλεονεκτήματα στα κόμματα του συστήματος σε σχέση με οποιονδήποτε μπορεί να τα απειλήσει. Με δικά μας χρήματα, εκτός από τους κομματικούς στρατούς που τρέφουν (το κάθε ένα από τα δύο μεγάλα κόμματα έχει τουλάχιστον 250 υπαλλήλους, όσους και ένα μεγάλο γερμανικό κόμμα, όπως το SPD), μπορούν να ξοδεύουν για διαφήμιση και προβολή, η οποία δεν τους στοιχίζει τίποτε. Επίσης, έχουν ήδη εκχωρήσει τις μελλοντικές επιχορηγήσεις τους ως εξασφάλιση των δανείων που λαμβάνουν από τις τράπεζες. Φυσικά, αξιοποίησαν την κοινοβουλευτική τους πλειοψηφία, προκειμένου να αποφύγουν να πληρώσουν τις υποχρεώσεις τους και να ξεφύγουν την εκχώρηση που έχουν ήδη παραχωρήσει, ορίζοντας ότι οι δόσεις των επιχορηγήσεων που θα εκταμιευθούν θα είναι ακατάσχετες και ανεκχώρητες.
Δημόσια χρηματοδότηση, που προβάλλεται ως αναγκαία για τη διατήρηση της διαφάνειας στην πολιτική ζωή, σημαίνει ότι τα κόμματα που έχουν την πλειοψηφία έχουν το μαχαίρι και το πεπόνι. Αποφασίζουν να χορηγήσουν στους εαυτούς τους κάθε προνόμιο που φαντάζονται. Είχαν προτείνει στο όχι και πολύ μακρινό παρελθόν να είναι η χρηματοδότηση των κομμάτων αποκλειστικά δημόσια - με αυτόν τον τρόπο, όχι μόνο θα έγιναν στους εαυτούς τους τεράστια χρηματικά ποσά, αλλά θα απέκλειαν και την ιδιωτική χρηματοδότηση, τις συνδρομές ή τη συμμετοχή των μελών, στα υπόλοιπα κόμματα. Αν με το σημερινό σύστημα οι καταχρήσεις είναι τόσο έντονες, μπορεί εύκολα κάποιος να καταλάβει τι έχει να γίνει, εάν αποκλεισθεί η ιδιωτική χρηματοδότηση. Και δεν πρέπει και να ξεχνάμε και το εξής: ότι τα χρήματα των κομμάτων είναι απαραίτητα, για να μπορέσουν αυτά να προβάλουν τις θέσεις τους ή, ειδικά για τα νεοπαγή κόμματα, για να αποκτήσουν στοιχειώδη αναγνωρισιμότητα, για να έχουν τη δυνατότητα να γνωστοποιήσουν τις θέσεις τους στο εκλογικό σώμα. Έτσι, η ασφυξία που θα επιβαλλόταν (ιδίως στα κόμματα εκτός συστήματος) με την απαγόρευση της ιδιωτικής χρηματοδότησης θα είχε ως αποτέλεσμα να μην μπορέσουν αυτά ποτέ να επικοινωνήσουν πραγματικά με τους ψηφοφόρους.
Ποιος έχει να κερδίσει από αυτή την κατάσταση; Οι ψηφοφόροι, στους οποίους δεν θα μπορέσουν τα εκτός συστήματος κόμματα να μεταφέρουν τις θέσεις τους; Το δημόσιο; Όχι βέβαια. Θα ήταν μία ρύθμιση σκανδαλωδώς ευνοϊκή υπέρ των κομμάτων που σήμερα είναι στην εξουσία και που έχουν συμφέρον να αποτρέψουν με κάθε μέσο να ακούγονται φωνές των λοιπών κομμάτων. Ειδικά μετά την τελευταία τροπολογία για τη χρηματοδότηση των κομμάτων, είναι σαφές: δημόσια χρηματοδότηση σημαίνει διαιώνιση της κυριαρχίας των κομμάτων που ήδη νέμονται και σπαταλούν (προς όφελός τους) το δημόσιο χρήμα. Εξακολουθείτε να τους εμπιστεύεσθε;
* Η Δράση και η Φιλελεύθερη Συμμαχία έχουν δεσμευθεί ότι, εάν τους δοθεί κρατική επιχορήγηση, θα παραιτηθούν από αυτήν στο βαθμό που υπερβαίνει τα 0,70 ευρώ ανά ψήφο που έλαβαν στις εκλογές.
Εξακολουθεί να μην εξευρίσκεται λύση στο ζήτημα της προαναγγελθείσας απεργίας της Πανελλήνιας Ναυτικής Ομοσπονδίας. Εκφράζονται φόβοι ότι, εάν πραγματοποιηθεί η απεργία, θα νεκρώσει η κίνηση από και προς τα νησιά της χώρας, θα επέλθει μεγάλο πλήγμα στον τουρισμό και στους παραγωγούς γεωργικών προϊόντων, τα οποία δεν θα φθάσουν εγκαίρως στα σημεία διαθέσεώς τους προς τους καταναλωτές. Το ζήτημα της νόμιμης κήρυξης της απεργίας ή της τυχόν καταχρηστικότητάς της έχει σημασία. Ακόμη μεγαλύτερη σπουδαιότητα, όμως, έχει ένα άλλο στοιχείο που παρατηρείται σε πολλές απεργιακές κινητοποιήσεις: η λεγόμενη "περιφρούρησή" τους, δηλαδή η επέμβαση των απεργών (συνήθως και πολλών άλλων, που δεν έχουν σχέση με την ίδια την απεργία) που αποτρέπει, διά της βίας, τη λειτουργία μιας επιχείρησης ή την παροχή μιας υπηρεσίας προς το κοινό. Ποιος δεν θυμάται μέλη της ΠΝΟ και του ΠΑΜΕ να στέκονται στους καταπέλτες των πλοίων, εμποδίζοντας τον απόπλου τους; Αντίστοιχο φαινόμενο παρατηρήθηκε τις προάλλες με οδηγούς ΚΤΕΛ που έκαναν "μπλόκο", εμποδίζοντας τα λεωφορία να ξεκινήσουν το δρομολόγιό τους. Επίσης, οι ανθρώπινες αλυσίδες που συχνά δημιουργούνται έξω από διάφορες βιομηχανίες ή άλλους χώρους επιχειρήσεων, που εμποδίζουν την είσοδο σ' αυτές του προσωπικού που δεν απεργεί.
Πρόκειται για ένα φαινόμενο παρανομίας, που δεν έχει καμμία σχέση με την απεργία. Η απεργία είναι ένα ατομικό δικαίωμα που ασκείται συλλογικά, δηλαδή ο καθένας είναι ελεύθερος να απεργήσει (εάν έχει την κάλυψη μιας συνδικαλιστικής οργάνωσης) ή να μην απεργήσει και δεν μπορεί να του επιβληθεί ούτε το ένα, ούτε το άλλο. Απεργία σημαίνει αποχή από την εργασία. Δεν σημαίνει παρεμπόδιση άλλων να εργασθούν ή της επιχείρησης να λειτουργήσει. Ενέργειες σαν κι αυτές των ανθρωπίνων αλυσίδων συνιστούν παράνομη βία και, ουσιαστικά, ακυρώνουν το πραγματικό δικαίωμα της απεργίας, αφού στερούν από όσους επιθυμούν το δικαίωμα να εργασθούν.
Αυτό χρειάζεται να γίνει κατανοητό. Όποιος κινείται δικαστικώς κατά αυτών που παρεμποδίζουν την είσοδό του στο χώρο εργασίας του, διαφυλάσσει το δικό του δικαίωμα στην εργασία και το δικό του δικαίωμα στην απεργία, που συνίσταται στη μη-συμμετοχή του σε μία απεργία, στην οποία δεν συμφωνεί. Δεν προσβάλλει το δικαίωμα στην απεργία όσων επιθυμούν να απεργήσουν, διότι το δικαίωμά τους αυτό φθάνει μέχρι του σημείου να μην προσέλθουν στην εργασία, όχι να επιβάλουν τη βούλησή τους σε όλους τους συναδέλφους τους. Αλλά και ο επιχειρηματίας ή ο δημόσιος ή ιδιωτικός φορέας που ζητεί την επέμβαση της αστυνομικής δύναμης για να ξεπεράσει ένα τέτοιον αποκλεισμό, δεν πλήττει κανένα δικαίωμα ούτε "ποινικοποιεί" τους αγώνες των εργαζομένων. Ποινικοποίηση υπάρχει όταν κάτι που ήταν μέχρις ενός σημείου νόμιμο, καθίσταται παράνομο. Όχι όταν καταστέλλεται η παράνομη δραστηριότητα. Η απεργία, όπως και κάθε μορφής κινητοποίηση, πρέπει να έχει ως όριο τους νόμους.
Αφήνοντας κατά μέρος τις δυσμενείς συνέπειες που έχει κάθε τέτοιας μορφής κινητοποίηση για τους εμπλεκομένους (τους επιβάτες που δεν θα ταξιδέψουν, τους αγρότες που δεν θα μπορέσουν να διαθέσουν το προϊόν του μόχθου τους), κυριότερο θύμα αυτής της πρακτικής είναι το ίδιο το κράτος δικαίου, η νομιμότητα. Οι αστυνομικές αρχές που δεν επεμβαίνουν, μολονότι καλούνται προς τούτο, μολονότι διαπιστώνουν τη διάπραξη αυτοφώρων αδικημάτων, δεν είναι "ουδέτερες", όπως συχνά διατείνονται. Δεν είναι ουδετερότητα ένα όργανο της τάξεως να μη διαλέγει μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας. Διαπράττουν παράβαση καθήκοντος και πρέπει κάποτε να τεθούν και αυτές προ των ευθυνών τους. Διαφορετικά, η τήρηση της στοιχειώδους νομιμότητας στη χώρα μας θα παραμείνει γράμμα κενό.
Είναι της μόδας ο διαχωρισμός των πολιτικών κομμάτων σε μνημονιακά και αντιμνημονιακά. Το ερώτημα "αποδέχεσθε το μνημόνιο" είναι, όμως, απλουστευτικό και παραπλανητικό. Απλουστευτικό, διότι μολονότι το μνημόνιο (και, ειδικότερα, το μνημόνιο 2 που είναι και πιο πρόσφατο) περιέχει πολλές ρυθμίσεις σε πολλά επίπεδα, το ερώτημα τίθεται συλλήβδην για όλες τις ρυθμίσεις του. Παραπλανητικό, διότι το μνημόνιο 2 (όπως και το αρχικό) συνδέθηκε με την παροχή δανειακής στήριξης του ελληνικού κράτους από τους εταίρους μας, οπότε η απάντηση στο ερώτημα συναρτάται, κατ' ανάγκην, με την αποδοχή ή απόρριψη της αναγκαιότητάς του εν όψει του ενδεχομένου χρεωκοπίας ή, βαθύτερα, της ευρωπαϊκής προοπτικής της χώρας.
Έτσι, ως προς το δεύτερο σκέλος η απάντηση είναι σαφής: όποιος αποδέχεται την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας και επιθυμεί να μην πτωχεύσει αυτή άμεσα, ώστε να υπάρξει ο απαιτούμενος χρόνος δια τις απαραίτητες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, που θα ξαναβάλουν την ελληνική οικονομία σε τροχιά ανάπτυξης, κατ' ανάγκην αποδέχεται και το μνημόνιο. Ακόμη κι εάν εύχεται να ήταν διαφορετικό, απετέλεσε τον όρο για το δανεισμό της χώρας μας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τα κράτης της Ευρωζώνης και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Χωρίς αυτό, η χώρα μας δεν θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τις εντελώς άμεσες δανειακές της και θα κήρυττε άτακτη στάση πληρωμών. Έτσι, θα αποβαλλόταν ουσιαστικά από το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, θα υποχρωνόταν να επιστρέψει στη δραχμή και θα κατέληγε σε καταστάσεις απίστευτης φτώχειας και αθλιότητας για το λαό της. Συνεπώς, δεν τίθεται δίλημμα - γι' αυτό και η Δράση υποδέχθηκε με ανακούφιση την υπερψήφιση του δευτέρου μνημονίου, όχι επειδή συμφωνούσε κατ' ανάγκην με το περιεχόμενό του.
Ως προς το περιεχόμενο του δευτέρου μνημονίου πρέπει να παρατηρηθεί ότι περιλαμβάνει αρκετές από τις διαρθρωτικές αλλαγές που είναι απαραίτητες για την ανόρθωση της ελληνικής οικονομίας - από την κατάργηση διαφόρων φόρων υπέρ τρίτων ή επιβεβλημένες ιδιωτικοποιήσεις, απορρύθμιση κάποιων αγορών, κατάργηση υποχρεωτικών δικηγορικών παραστάσεων σε κάποιες πράξεις, δραστικός περιορισμός προσλήψεων. Αυτές δεν μπορεί παρά να τις υποδεχθούμε θετικά. Όμως για τη βασική δημοσιονομική στόχευσή του, τη μείωση των ελλειμμάτων, περιλαμβάνει κυρίως προβλέψεις σχετικές με τη φορολογία και όχι αρκετές για τις δαπάνες. Οι δαπάνες μειώθηκαν μέσω οριζοντίων περικοπών και όχι με ουσιαστική μείωση του κράτους, δηλαδή προσφέρθηκε μία προσωρινή ανακούφιση (εις βάρος δικαίων και αδίκων) και δεν κινηθήκαμε προς την κατεύθυνση μιας πραγματικής μεταρρύθμισης. Ακόμη χειρότερη είναι η εμμονή σε φορολογικά μέτρα, τα οποία πλήττουν κυρίως την αγορά και ακυρώνουν τις προοπτικές για την όποια ανάκαμψη.
Υπό την έννοια αυτή δεν συμφωνούμε με βασικές κατευθύνσεις του μνημονίου, μολονότι με ανακούφιση υποδεχθήκαμε την ψήφισή του. Παρ' ότι ήταν απαραίτητο, η κυβέρνηση που θα προκύψει από τις επόμενες εκλογές οφείλει από μόνη της να προχωρήσει στις απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές και, κυρίως, στη μείωση του κράτους, ώστε να επέλθουν δημοσιονομικά αποτελέσματα τέτοια, που θα επιτρέψουν τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης των επιχειρήσεων και των πολιτών. Η μείωση του κράτους είναι αναγκαία, αλλά όχι ικανή, συνθήκη για την τόνωση της αγοράς, την ανάπτυξη και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Πολλά είπε ο κ. Μάνος στη χθεσινή συνέντευξή του στην ΝΕΤ, με την κα. Έλλη Στάη. Εκτός από τη συζήτηση για την εθνική σύνταξη πολύς λόγος έγινε και για την ανάγκη δραστικής μείωσης του δημοσίου τομέα, "δίαιτας", όπως την περιέγραψε χαρακτηριστικά ο κ. Μάνος. Ο αριθμός που ο κ. Μάνος έδωσε πρόχειρα ως αριθμό υπαλλήλων, κατά τον οποίο χρειάζεται να μειωθεί το δημόσιο, είναι 400.000. Αυτό θεωρείται από πολλούς ως ψυχρή, ανάλγητη λογική. Όμως μια τέτοια θεώρηση παραβλέπει τόσο τις λεπτομέρειες της προτάσεως της Δράσης, όσο και τις τραγικές συνέπειες που έχει για όλη τη χώρα, ακόμη και για τους πιο φτωχούς συμπολίτες μας, η διατήρηση αυτού του τεράστιου κράτους. Ας τα δούμε ένα-ένα (με την "αναλγησία" στο τέλος).
1. Το δημόσιο τροφοδοτείται αποκλειστικά από τους φόρους και τα δανεικά. Τα δανεικά μας τελείωσαν, οπότε για τη συντήρηση του δημοσίου απαιτείται η αύξηση των φορολογικών εσόδων (την οποία η κυβέρνηση επιδιώκει να καλύψει μέσω αυξήσεως των φορολογικών συντελεστών). Όμως η αύξηση της φορολογίας είναι πλέον τέτοια, που οδηγεί πολλές επιχειρήσεις στο κλείσιμο και πάνω από 700.000 συμπολίτες μας στην ανεργία. Οι 700.000 αυτοί άνεργοι (που θα αυξηθούν) είναι η θυσία που πληρώνουμε ως κοινωνία, για διατήρηση αναλλοίωτου του τεράστιου δημοσίου.
2. Φόρους πληρώνουν όλοι, ακόμη και οι φτωχότεροι. Ο ΦΠΑ, ο φόρος στα καύσιμα, οι φόροι σε καθημερινές συναλλαγές επιβαρύνουν και τους πιο φτωχούς συμπολίτες μας. Έτσι, η συντήρηση του δαπανηρού κράτους πλήττει όλους ανεξαιρέτως. Είναι ηθικό αυτό; Χρήματα που ξοδεύονται και δεν έχουν ανταποδοτικότητα (έστω και στοιχειώδη) για κανένα έλληνα πολίτη είναι, στην ουσία, χρήματα πεταμένα. Η κατανάλωση μειώνεται, επειδή έχει επιβαρυνθεί με τους φόρους, και αυτό έχει επίσης ως αποτέλεσμα να κλείνουν επιχειρήσεις, που δεν έχουν πλέον πωλήσεις - και αυξάνεται η ανεργία κ.ο.κ. Ανάλγητος, επομένως, είναι όποιος επιθυμεί τη διατήρηση αυτής της κατάστασης και τη διαρκή αύξηση της ανεργίας στον ιδιωτικό τομέα - η οποία σύντομα, μαζί με τη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας, θα εκμηδενίσει και τα φορολογικά έσοδα. Σε μία τέτοια περίπτωση το κράτος θα καταρρεύσει και το σύνολο των υπαλλήλων του θα απολέσουν, ουσιαστικά, τα εισοδήματά τους.
3. Τούτων δοθέντων, πρέπει να συμφωνήσουμε κατ' αρχήν (έστω και σε επίπεδο ευχής) ότι δεν μπορεί να διατηρηθεί το κράτος στο σημερινό μέγεθος ούτε ο σημερινός αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων. Τι έχει προτείνει η Δράση; Όσοι απολύονται να λαμβάνουν για 3 έτη το 70% των βασικών τους αποδοχών. Θα ξέρουν ότι έχουν ένα βασικό εισόδημα εξασφαλισμένο για μεγάλο χρονικό διάστημα, κατά το οποίο θα μπορούν να αναζητήσουν εργασία, να κάνουν κάποια επιχείρηση κ.λπ. Εννοείται ότι, αν βρουν εργασία στην τριετία, θα εξακολουθήσουν να λαμβάνουν αυτή τη μειωμένη μισθοδοσία, η οποία θα είναι το αντίστοιχο με την αποζημίωση λόγω καταγγελίας στον ιδιωτικό τομέα (παρεμπιπτόντως, σήμερα δεν προβλέπεται καμμία αποζημίωση για δημοσίους υπαλλήλους που χάνουν την εργασία τους, λόγω κατάργησης της θέσεώς τους). Παράλληλα, θα καταστεί εφικτό να μειωθούν σημαντικά οι φόροι, πράγμα που, σε συνδυασμό με άλλες μεταρρυθμίσεις (λ.χ. ασφαλιστικό), θα φέρει τόνωση στην αγορά, επενδύσεις, ανάπτυξη και πολλές νέες θέσεις εργασίας.
Συμπερασματικά, ανάλγητος είναι αυτός που θέλει να διατηρήσει μια κατάσταση, η οποία με μαθηματική βεβαιότητα θα οδηγήσει στην εξαθλίωση του ιδιωτικού, πρώτα, και του δημοσίου, πολύ σύντομα, τομέα. Το κράτος στο σημερινό του μέγεθος δεν είναι διατηρήσιμο. Υπηρεσίες χρήσιμες προσφέρει όποιος αναζητεί τον τρόπο της δραστικής του μείωσης με άμβλυνση, κατά το δυνατόν, των συνεπειών αυτής της μείωσης στους απολυομένους υπαλλήλους.
Addendum, 17 Απριλίου 2012: Οι αναφορές σε «αναλγησία» ξαφνικά επιτάθηκαν. Οι κοινωνικά ευαίσθητοι ισχυρίζονται ότι με μικρές μεταρρυθμίσεις, χωρίς απότομες κινήσεις, θα επιτευχθεί το ίδιο αποτέλεσμα, χωρίς εν τω μεταξύ να έχουν προκληθεί κοινωνικές αναταραχές. Παραβλέπουν, ωστόσο, ότι οι επιχειρήσεις κλείνουν με καταιγιστικό ρυθμό, η μία μετά την άλλη, οι άνεργοι στον ιδιωτικό τομέα αυξάνονται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Είναι «κοινωνικά ευαίσθητη« η διατήρηση αυτής της κατάστασης; Και υπάρχει κάποιος που περιμένει ότι, χωρίς να πάρει μπρος η αγορά, θα ανακοπεί το κύμα κλεισιμάτων επιχειρήσεων και απωλειών θέσεων εργασίας; Ή, περαιτέρω, ότι αυτό δεν θα προκαλέσει κοινωνική έκρηξη; Θα μπορούσε κανείς να συζητήσει περισσότερο ομαλό τρόπο προσαρμογής για τους δημοσίους υπαλλήλους που θα χάσουν τη θέση τους (λ.χ. να λαμβάνουν πλήρεις αποδοχές για δύο έτη χωρίς να εργάζονται ή κάτι καλύτερο), εφ' όσον πάντοτε έχουμε συγκεκριμένο χρονικό σημείο στον ορίζοντα, στο οποίο θα σταματήσει η μισθοδοσία τους. Αλλά όποιος δεν αποδέχεται την άμεση ανάγκη δραστικής μείωσης του κράτους, μάλλον θέλει απλώς να χαϊδεύει αυτιά.
Η πρόταση της Δράσης για εθνική/ βασική σύνταξη στα 67 έτη, χωρίς προϋποθέσεις, δεν είναι μια πρόταση καινούργια. Σε αρκετές χώρες της δυτικής Ευρώπης εφαρμόζεται ένα σύστημα δύο ή τριών πυλώνων σύνταξης, εκ των οποίων ο ένας έχει καθαρά προνοιακό χαρακτήρα και δεν συνδέεται με αναπλήρωση του εισοδήματος που αποκτάται από την εργασία - πρόκειται για την εθνική σύνταξη, η οποία απονέμεται σε όλους τους πολίτες χωρίς προϋποθέσεις, πλην της συμπληρώσεως μιας ορισμένης ηλικίας.
Φυσικά, η πρόταση αυτή δεν αποκλείει τη λειτουργία μιας παράλληλης αγοράς για τη συνταξιοδοτική κάλυψη, αγοράς που μπορεί να είναι και ακόμη πιο ρυθμισμένη, με εντονώτερη κρατική εποπτεία, από τη συνήθη αγορά των ασφαλιστικών υπηρεσιών ("τρίτος πυλώνας" - ιδιωτική ασφάλιση). Παράλληλα, μπορεί με διάφορα κίνητρα να ενθαρρυνθεί η δημιουργία και λειτουργία ταμείων ομοιοεπαγγελματικής ασφάλιστης ("δεύτερος πυλώνας" - στην Ελλάδα υπάρχουν 7 ή 8 τέτοια σήμερα). Όμως σε καμμία περίπτωση η συμμετοχή στα ταμεία αυτά δεν μπορεί να είναι υποχρεωτική, δεν μπορεί να συνεπάγεται την υποχρεωτική επιβάρυνση των εργαζομένων ή των επιχειρηματιών με χρηματικές εισφορές πέραν της φορολογίας (σε αντιστοιχία με την παρούσα πρόταση η Δράση υποστηρίζει και την κατάργηση των ασφαλιστικών ταμείων υγείας και την παροχή των υπηρεσιών υγείας δωρεάν απ' ευθείας από το κράτος). Ο κανόνας, με άλλα λόγια, είναι: ο καθένας μπορεί να ξέρει ότι στα 67 του, όταν και κατά τεκμήριο δεν θα μπορεί να συνεχίσει να εργάζεται, θα έχει ένα ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα. Όποιος επιθυμεί να το αυξήσει διά των εισφορών του, έχει κάθε ευχέρεια να το κάνει. Μάλιστα, το κράτος μπορεί να είναι και αρωγός, υπό την έννοια ότι θα διασφαλίζει τον έλεγχο για τη βιωσιμότητα των ταμείων (απαιτώντας, εν ανάγκη, και την αντασφάλισή τους) και ότι οι εισφορές αυτές δεν πρόκειται να χαθούν.
Δημοσιονομικές συνέπειες; Το κόστος είναι περίπου 18 δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο. Ίσο με το ποσό, κατά το οποίο το κράτος ήδη επιχορηγεί σήμερα τα ασφαλιστικά ταμεία. Επομένως, δεν απαιτείται αύξηση των εσόδων, για να εξοικονομηθεί αυτή η δαπάνη. Αντιθέτως, καταργούνται τα ταμεία και το κόστος τους και, το σπουδαιότερο, καταργούνται οι εισφορές προς το ΙΚΑ και τα λοιπά ασφαλιστικά ταμεία, προσφέροντας μια τεράστια ανάσα στους επιχειρηματίες και τους επαγγελματίες και μειώνοντας κατά 30% - 40% το εργατικό κόστος, χωρίς οι ίδιοι οι εργαζόμενοι να υποστούν καμμία μείωση των μισθών που λαμβάνουν στο χέρι. Σε μία χώρα, όπου κρίθηκε ότι το εργατικό κόστος πρέπει να μειωθεί, προκειμένου να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα, μπορεί κανείς εύκολα ν' αντιληφθεί τη διαφορά που όλο θα αισθανθούν, χωρίς να θιγούν στο παραμικρό τα μισθολογικά των εργαζομένων - αντιθέτως, θα υπάρχει το περιθώριο για αυξήσεις στις αποδοχές τους.
Και πρέπει ακόμη να σημειωθεί ότι άνω του 75% των συντάξεων είναι κατώτερες των 700 ευρώ ανά μήνα. Έτσι, οι περισσότεροι συνταξιούχοι θα γνωρίσουν αύξηση των αποδοχών τους. Τι θα γίνει μ' αυτούς που έχουν δώσει εισφορές και έχουν θεμελιώσει δικαιώματα; Δεν θα είναι άδικο γι' αυτούς (και δεν εννοούμε τις ευνοημένες ομάδες του συστήματος); Γι' αυτούς θα μπορούν να υπάρχουν μεταβατικές λύσεις, με κάποια στοιχειώδη κεφαλαιοποίηση των εισφορών τους (μολονότι στην Ελλάδα το σύστημα δεν είναι κεφαλαιοποιητικό, αλλά καθαρά διανεμητικό), μέρος των οποίων με κάποιον τρόπο θα τους αποδοθεί. Υπάρχουν πολλοί τρόποι, για να μην υπάρξουν σε ένα μεταβατικό στάδιο αδικίες. Το τελικό αποτέλεσμα, όμως, θα είναι ένα κράτος που παίζει τον προνοιακό του ρόλο πολύ πιο αποτελεσματικά, απαλλάσσοντας την αγορά από την τεράστια γραφειοκρατία και τις αδικίες που προκαλεί το σημερινό, πολυδιασπασμένο ασφαλιστικό σύστημα. Η λύση αυτή κινείται πολύ κοντά στο ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, το οποίο υποστηρίζουν και πολλοί σημαντικοί φιλελεύθεροι διανοητές, αλλά έχει και ευρεία απήχηση και στους οπαδούς της σοσιαλδημοκρατίας. Η υιοθέτησή της θα μπορούσε να είναι από τις βασικές διαρθρωτικές αλλαγές που θα οδηγήσουν στην ανάπτυξη.
Ένας 77χρονος συνταξιούχος φαρμακοποιός αυτοκτόνησε στο Σύνταγμα, αφήνοντας σημείωμα, στο οποίο αναπτύσσει ότι η αυτοκτονία του ήταν ο μόνος τρόπος, για να μην αφήσει χρέη στα παιδιά του - επειδή η κατοχική κυβέρνηση Τσολάκογλου του εκμηδένισε το εισόδημα. Κανείς, βέβαια, δεν μπορεί να μείνει ασυγκίνητος από την απώλεια μιας ανθρώπινης ζωής και ειδικά υπό τις συνθήκες, υπό τις οποίες αυτή επήλθε. Ωστόσο, το ότι ο άνθρωπος αυτός επέλεξε ένα δραματικό τρόπο, για να διατρανώσει μια τραγωδία που ενδεχομένως βίωνε, δεν καθιστά λιγότερο ή περισσότερο σωστό, στην ουσία του, το σημείωμά του. Μ' όλα ταύτα, ο θάνατός του έγινε αφορμή για μία φοβερή έξαρση λαϊκισμού, καθώς το περιεχόμενο του σημειώματός του εξελήφθη περίπου ως ιερά γραφή.
Ακόμη χειρότερα, ένας δημοσιογράφος κυκλοφόρησε στα κοινωνικά δίκτυα ένα σύνολο δηλώσεων γνωστών δημοσιογράφων, οι οποίες υποτίθεται ότι θα γίνονταν εν όψει της αυτοκτονίας - δηλώσεις που ειρωνεύονταν τον απολιπόντα. Και μάλιστα, στις περισσότερες περιπτώσεις οι δηλώσεις αυτές κυκλοφόρησαν, χωρίς να φαίνεται ότι είναι κατασκευασμένες, αλλά ωσάν να είχαν όντως προέλθει από τα στόματα των προσώπων, στα οποία αποδίδονται. Το μέγεθος του αποπροσανατολισμού ήταν τέτοιο, που οι δηλώσεις αυτές κυκλοφόρησαν ως πραγματικές ακόμη και στην εσωτερική λίστα επικοινωνίας των καθηγητών του Α.Π.Θ., ενώ και η κα. Άννα Παναγιωταρέα περιέβαλε με το δημοσιογραφικό της κύρος (;) τη γνησιότητά τους, αναρτώντας τες "χωρίς σχόλιο" στην προσωπική της σελίδα στο δίκτυο κοινωνικής δικτύωσης facebook (ενώ όταν της επισημάνθηκε η πλαστότητά τους αρκέσθηκε ν' αναφέρει ότι τις αναπαράγει από την εσωτερική λίστα επικοινωνίας των πανεπιστημιακών).
Η προεκλογική εκστρατεία, που δεν έχει ξεκινήσει επισήμως ακόμη, έχει ήδη προσλάβει άγριο χαρακτήρα - δεν τηρούνται κανόνες στοιχειώδους ευπρέπειας. Ο καθένας πετάει όποια συκοφαντία θέλει και, πολλές φορές, η συκοφαντία αυτή αναπαράγεται αυτούσια, χωρίς έλεγχο, επιτείνοντας μίση και πάθη. Εάν δεν επιδειχθεί η απαιτούμενη ψυχραιμία, η κλιμάκωση της αντιπαράθεσης αυτής μπορεί να οδηγήσει και στη φυσική βία. Αλλά επανέρχεται και ένα μόνιμο θέμα, που σχετίζεται και με την εύκολη επικράτηση του λαϊκισμού: οι φήμες διαδίδονται με ταχύτατο ρυθμό, επειδή πολλές φορές εμείς οι ίδιοι δεν κάνουμε τον κόπο να ελέγξουμε τις πηγές των πληροφοριών μας. Δεν μπαίνουμε στη διαδικασία της αμφισβήτησης. Όχι ότι πρέπει να αρνηθούμε τη "λεπίδα του Όκκαμ", αλλά και να ελέγχουμε λίγο ποιος είναι αυτός που έχει μεταδώσει μία είδηση δεν βλάπτει. Δυστυχώς οι σκοπιμότητες πίσω από τις φήμες είναι πολλές και όσοι έχουν χρησιμοποιήσει προς όφελός τους διαδοθείσες ψευδείς φήμες, μπορεί να είναι τα θύματα την επόμενη φορά. Θυμόμαστε ότι για μερικές ημέρες είχε διαδοθεί η ανυπόστατη φήμη, ότι η Δράση θα συμμαχούσε με τη Νέα Δημοκρατία. Δεδομένου του διαλόγου μεταξύ Δράσης και Δημοκρατικής Συμμαχίας για πιθανή εκλογική σύμπραξη την ίδια περίοδο, πολλοί έσπευσαν να μας αποδώσουν (ή, μάλλον, να αποδώσουν στον κ. Στέφανο Μάνο) κίνητρα ευκαιριακά. Να, όμως, που σήμερα διακινείται το αντίστροφο σενάριο (με βασιμότητα ανάλογη του προηγηθέντος): ότι η κα. Μπακογιάννη εμφανίζεται έτοιμη να επιστρέψει στη Νέα Δημοκρατία.
Περιττό ν' αναφερθεί ότι αυτά τα σενάρια αποπροσανατολίζουν κάθε συζήτηση για τα υπαρκτά προβλήματα του τόπου, που θα πρέπει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση που θα προκύψει από τις προσεχείς εκλογές - και ανακόπτουν τη δυναμική κάθε σχήματος, εκτός του κατεστημένου. Διότι η προγραμματική συζήτηση είναι προνομιακό πεδίο για τους σχηματισμούς εκείνους, οι οποίοι διαθέτουν πραγματική μεταρρυθμιστική πρόταση. Τα ανυπόστατα κουτσομπολιά ενισχύουν αυτούς, που είναι απογυμνωμένοι από πολιτικά επιχειρήματα. Έτσι, η λύσσα με την οποία εκτοξεύονται διάφορες φήμες, είναι απολύτως ενδεικτική και της αγωνίας του κατεστημένου συστήματος να διατηρηθεί.
Πολλοί φίλοι μας έχουν ήδη δει στην τηλεόραση το παρακάτω σύντομο διαφημιστικό σποτάκι:
Μας ρώτησαν: γιατί το προβάλλετε από τώρα; Δεν θα είναι πολύ πιο χρήσιμο να προβληθεί μετά την επίσημη έναρξη της προεκλογικής περιόδου; Υπάρχουν δύο λόγοι, για τους οποίους το σποτάκι ήδη προβάλλεται από τώρα.
Ο πρώτος έχει να κάνει με το επιχείρημα που χρησιμοποιείται εις βάρος μας, ότι δήθεν ψήφος προς τη Δράση και τη Φιλελεύθερη Συμμαχία είναι χαμένη ψήφος, επειδή πολλοί δεν ξέρουν καν ότι κατεβαίνουμε στις εκλογές. Είναι μεγάλη ανάγκη να γίνει ευρέως γνωστή η κάθοδός μας όσο πιο νωρίς γίνεται, για να αποτυπωθεί και στις δημοσκοπήσεις (όπου δεν περιλαμβάνουν καν στις επιλογές προς τους ερωτωμένους τη Δράση και τη Φιλελεύθερη Συμμαχία). Εάν υπάρξει μια αλλαγή στις δημοσκοπικές μετρήσεις, θα δημιουργηθεί μια δυναμική υπέρ μας, καθώς δεν θα μπορεί κανείς να θεωρεί εκ των προτέρων χαμένη την ψήφο προς εμάς.
Ο δεύτερος, όμως, έχει να κάνει με κάτι βασικότερο: με τους περιορισμούς που πιθανότατα να επιβληθούν στην προεκλογική προβολή μας μέσω του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης κατά την προεκλογική περίοδο. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, ο Υπουργός Εσωτερικών καθορίζει πόσο τηλεοπτικό χρόνο μπορεί να διαθέτει κάθε κόμμα. Ο χρόνος αυτός διατίθεται υποχρεωτικά δωρεάν για τα κόμματα, τα οποία δεν μπορούν, ούτε με δικά τους έξοδα, να προβληθούν περισσότερο. Στο πλαίσιο της νομοθεσίας αυτής εκδόθηκε μία απόφαση από τον κ. Παυλόπουλο, εν όψει των Ευρωεκλογών του 2009, με την οποία η Δράση δικαιούτο μόλις δύο λεπτά προβολής από τα κανάλια. Η Δράση προσέφυγε με αίτηση ακυρώσεως στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά της αποφάσεως αυτής και δικαιώθηκε, αλλά μετά το πέρας των εκλογών. Για να μην έχουμε την ίδια τύχη και σε αυτές τις εκλογές, προσπαθούμε να εκμεταλλευθούμε όσο γίνεται το χρόνο πριν τις εκλογές και, για το λόγο αυτό, το σποτάκι παίζει ήδη από τώρα. Λεπτομέρειες για το νομοθετικό καθεστώς και τον προηγηθέντα δικαστικό αγώνα μπορείτε να διαβάσετε εδώ.
Πάντως, γίνεται κατανοητό ότι είναι βασική ανάγκη για εμάς να διαδοθεί σε όσο περισσότερους ανθρώπους γίνεται η κάθοδός μας στις εκλογές. Μόνο έτσι θα μπορέσει να σπάσει το εμπάργκο, που επιχειρείται να μας επιβληθεί από το δικομματικό καρτέλ.
Στους φίλους μου το έχω ήδη πει. Θέλω να το μάθουν κι άλλοι, όσο περισσότεροι γίνεται. Θα είμαι υποψήφιος βουλευτής στην εκλογική περιφέρεια Α' Θεσσαλονίκης με τον εκλογικό συνασπισμό Δράσης - Φιλελεύθερης Συμμαχίας, που τείνει να εξελιχθεί σε ένα ευρύτερο μεταρρυθμιστικό μέτωπο.
Στο ιστολόγιο αυτό, που θα λειτουργήσει μέχρι τις εκλογές, θα μπορείτε να διαβάσετε τις σκέψεις τις δικές μου, συνυποψηφίων μου και άλλων φίλων του μεταρρυθμιστικού χώρου (ακόμη κι εάν δεν είναι στο ίδιο ψηφοδέλτιο). Είναι πολύ σημαντικό στις εκλογές αυτές όχι απλώς να ενισχυθούν οι μεταρρυθμιστικές φωνές, αλλά να πείσουν, για να επιτύχουν την είσοδό τους στη Βουλή.
Η λειτουργία του ιστολογίου αυτού συμπίπτει με εμπρησμό που προκλήθηκε από (αγνώστων ειδικότερων στοιχείων μέχρι στιγμής) εκρηκτικό μηχανισμό στο γραφείο του τέως Πρωθυπουργού κου. Κώστα Σημίτη. Όχι και η καλύτερη αρχή. Ενδεικτική, όμως, του κλίματος που οι ορθολογιστικές δυνάμεις θα αντιμετωπίσουν. Η αντίδραση των επισήμων κομματικών φορέων αναμένεται με ενδιαφέρον - η στάση τους απέναντι στη βία σηματοδοτεί, εν πολλοίς, τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ των μεταρρυθμιστικών και των αντιδραστικών δυνάμεων.
